Τα εφηύραν

και τα "έκαψαν"

τα “χαρτάκια” της άνετης, αλλά ολισθηρής διαιώνισης ενός σημαντικότατου εθνικού προβλήματος

 

 

Πριν 16 χρόνια τα δύο αιματοβαμμένα κομμάτια της Κύπρου, τα Κατεχόμενα και οι Ελεύθερες Περιοχές, η Κυπριακή Δημοκρατία και η “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου”, άνοιξαν διόδους στην Πράσινη Γραμμή και οι σύνοικοι του νησιού άρχισαν να επικοινωνούν. Να διασχίζουν τα οδοφράγματα και να επισκέπτονται την περιοχή του νησιού που για 30 χρόνια ήταν άβατο του ενός για τον άλλο.

Δεν είχε λυθεί το Κυπριακό και δεν λύθηκε ως σήμερα. Η μία κοινότητα δεν αναγνώριζε την άλλη και έτσι συνεχίζει να μην την αναγνωρίζει. Και οι δύο κοινότητες δεν αναγνωρίζουν την κρατική υπόσταση η μία της άλλης. Αλλά αμφότεροι υλοποίησαν την απόφασή τους για υπό όρους επικοινωνία των πληθυσμών εκατέρωθεν. Από την πρώτη στιγμή προέκυψαν πολλά προβλήματα. Απλά εύκολα-πρακτικά ή πιο περίπλοκα και δύσκολα, όλα σημαντικά γιατί η αμοιβαία μη αναγνώριση είχε και έχει για τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους ύψιστη σημασία. Έτσι, γρήγορα υιοθετήθηκε η λύση της ημερήσιας βίζας που εκδίδεται επί τόπου στο οδόφραγμα για όποιον ζητεί να το διασχίσει. Κι η βίζα αυτή δεν καταγραφόταν στα συνηθισμένα ταξιδιωτικά έγγραφα, αλλά σε ένα κομματάκι χαρτί. Το μέτρο εφαρμόστηκε αρχικά για τους ντόπιους και γρήγορα επεκτάθηκε και στους αλλοδαπούς, με μόνο μέτρο το από που πήγαιναν που, από το νότο στο βορρά ή το αντίθετο (οι -ελάχιστοι- Τ/Κ με έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας γίνονταν δεκτοί με χαρά, για ευννόητους λόγους). Αυτό βόλευε, γιατί γρήγορα η βίζα επιβαρύνθηκε (από τους Τ/Κ) και με φτηνό -σχετικά- αντίτιμο. Ένα άλλο πρόβλημα ήταν τα οχήματα, λίγο αργότερα τα εμπορεύματα και τα -σημαντικότερα- καύσιμα και οι φόροι που εμπεριέχει η τιμή τους. Διευθετήθηκαν όλα, άμεσα και αποτελεσματικά και μόνιμα και οι δύο πλευρές συνεχίζουν να παρακολουθούν με άγρυπνο μάτι κάθε εξέλιξη, ακόμη και τις απλές καθημερινές. Για τα οχήματα, πολύ γρήγορα, οι Τουρκοκύπριοι βρήκαν έναν εύκολο τρόπο να τονώσουν και την σε κακό χάλι “Οικονομία” τους: επέβαλλαν στους επισκέπτες με αυτοκίνητο να το ασφαλίζουν σε “ασφαλιστική” των Κατεχομένων, αφού στις περιοχές τους δεν ισχύει η ασφάλιση εταιρείας από κράτος που δεν αναγνωρίζεται στο “κράτος” τους, οπότε σε όλες τις “υπηρεσίες” του, των “Δικαστηρίων” και της “Τροχαίας” συμπεριλαμβανομένων. Αναγκαστικά, η πλευρά των Ελληνοκυπρίων έπραξε ανάλογα. Γιατί είναι μέγιστο μέλημα και για τους δύο να μην υπάρξει το παραμικρό κενό στη μη αναγνώριση του άλλου.

Όταν η Κύπρος έγινε κράτος-μέλος της ΕΕ (με το ειδικό καθεστώς ένταξης), νέες πρόνοιες χρειάστηκε να ληφθούν και πολλά συμβολικά του παρελθόντος κατέρρευσαν με εκκωφαντικό θόρυβο, τα περισσότερα και σημαντικότερα στα Κατεχόμενα. Για παράδειγμα, η πλευρά των Ελληνοκυπρίων και η Κυπριακή Δημοκρατία αναγνώριζε πάντα τα έγγραφά της που επέλεγαν να χρησιμοποιήσουν οι Τουρκοκύπριοι. Πολλοί ήταν πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατείχαν ακόμη τα ανάλογα πιστοποιητικά και έγγραφα. Με τέτοια έγγραφα μπορούσαν πια να ταξιδεύουν άνετα και μόνο με την ταυτότητα στα όρια της ΕΕ. Μετά την εισβολή, την κατοχή και -αργότερα- την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, οι “αρχές” του αντικαθιστούσαν τα έγγραφα των πολιτών (των Τ/Κ) με τα έγγραφα της “ΤΔΒΚ”. Αυτά -φυσικά- δεν γινόταν και δεν γίνονται δεκτά, ούτε από την Κυπριακή Δημοκρατία, ούτε από την ΕΕ. Ταυτόχρονα, η “ΤΔΒΚ” όπου εντόπιζε έγγραφα-ταυτότητες-διαβατήρια της ΚΔ τα αντικαθιστούσε με αυτά του ψευδοκράτους. Αυτή την “επιτυχία” την χαιρόταν ως τη μέρα της εισόδου στην ΕΕ. Το πρώτο …ευρωπαϊκό σαββατοκύριακο του νησιού, μια παρέα νεαρών εμφανίστηκαν στο -παλιότερο και κεντρικότερο- οδόφραγμα της Λήδρας, επέδειξαν ταυτότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας και -μέσω του αεροδρομίου της Λάρνακας και με φτηνό εισιτήριο- πέρασαν ένα σαββατοκύριακο στο Λονδίνο. Αν δεν κατείχαν τις συγκεκριμένες ταυτότητες, θα έπρεπε να πάνε πρώτα στην Τουρκία με πτήση από το -μη αναγνωρισμένο- αεροδρόμιο της Τύμπου κι από κει όπου επιθυμούσαν. Κια μέσω του ίδιου αεροδρομίου να επιστρέψουν στο νησί. Αν έφευγαν μέσω Τύμπου και προσπαθούσνα να επιστρέψουν μέσω λάρνακας ή Πάφου, σίγουρα θα ζούσαν μια μεγάλη περιπέτεια. Με περισσότερα έξοδα και χρόνο. Όταν έγινε γνωστό ότι η παρέα των νεαρών ήταν τα εγγόνια του Ραούφ Ντενκτάς/παιδιά του γιου του και “υπουργού” Εξωτερικών, Σερντάρ και άλλων προυχόντων των Κατεχομένων, ο πρώτος χρειάστηκε δύο ημέρες για να ψελλίσει κάποιο αντεπιχείρημα/δικαιολογία για το ξεφτιλίκι. Το κατοχικό καθεστώς εκκαθάριζε τις περιοχές του από πιστοποιητικά της Κυπριακής Δημοκρατίας των “υπηκόων” του, αλλά οι Ντενκτάς και τα στελέχη του κατοχικού καθεστώτος και διατηρούσαν και αποκτούσαν ταξιδιωτικά έγγραφα του κράτους που δεν αναγνώριζαν… για πρακτικούς/διπλωματικούς λόγους, όπως είπαν στην προσπάθειά τους να “τα μπαλώσουν”. Ήταν όμως πολύ σοβαρά και πολύ σημαντικά όλα αυτά, ακριβώς γιατί συνδέονται με το μέγιστο διπλωματικό/νομικό θέμα της αμοιβαίας μη αναγνώρισης δύο μερών, το ένα με διεθνή υπόσταση και το άλλο με όνομα σε εισαγωγικά και χωρίς διεθνή υπόσταση…

Το -διπλωματικά/νομικά ανύπαρκτο- “χαρτάκι” ως πρακτική-προσωρινή λύση διαρκούντος διπλωματικού προβλήματος δεν ήταν ευρεσιτεχνία των αδελφών μας. Στα βόρεια σύνορά μας εφαρμόστηκε για πρώτη φορά. Και συνεχίζει να εφαρμόζεται. Πριν μερικά χρόνια, όπως πολλές φορές στο παρελθόν, είτε γίνεται γνωστό, είτε όχι, δημιουργούνταν προβλήματα στις περιοχές που επισκέπτονται οι γείτονές μας που κατάφεραν να ονομάζονται “Μακεδόνες” απ’ όλο τον υπόλοιπο πλανήτη. Συνήθως τα προβλήματα αυτά αφορούσαν και αφορούν τα αυτοκίνητά τους που εντοπίζονται από συμπολίτες μας να μην φέρουν το διευκρινιστικό αυτοκόλλητο περί μη αναγνώρισης κτλ. Τα οποία κατέληγαν σπασμένα, βαμμένα ή διακοσμημένα με απειλητικές υπενθυμίσεις για το αυτοκόλλητο, στην καλύτερη περίπτωση. Οι γείτονές μας διολίσθησαν σ’ αυτή την προκλητική συμπεριφορά γιατί γνώριζαν ότι η δική μας πλευρά κάνει “μισή δουλειά”. Επιβάλλει στα σύνορα το διευκρινιστικό αυτοκόλλητο σε όσα οχήματα έφεραν πινακίδες που δεν γίνονται δεκτές στα εδάφη μας, αλλά το σχετικό όποιο παράπτωμα δεν επέσυρε κάποια κύρωση, κάποια τιμωρία. Ούτε καν ως διάταξη των Νόμων περί Τροχαίας Κυκλοφορίας. Στα μέρη μας δε, δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες γείτονές μας επεδείκνυαν ως ταξιδιωτικά, τα “μακεδονικά” έγγραφά τους και συμπολίτες μας τα έκαναν δεκτά. Έστω και για τη συνηθισμένη χρήση του check in σε ξενοδοχείο. Αν η πλευρά μας είχε δηλώσει ότι δεν κάνει δεκτά τα νέα διαβατήρια και τα κατάσχει αν επιχειρηθεί να χρησιμοποιηθούν, αλλιώς θα ‘ταν τα πράματα σε Πιερία, Χαλκιδική και αλλού. Αλλά πολλοί που αναγνώριζαν τους γείτονές μας χωρίς να το κατανοούν, αντιδρούσαν μ’ονο όταν έβλεπαν το MKD χωρίς το αυτοκόλλητο στο αυτοκίνητο που το έφερε.

Το 2014, τα κρούσματα ήταν εμφανώς αυξημένα και πολλοί ανησυχούσαν. Και μετέφεραν στον γράφοντα τις ανησυχίες τους και για τα κρούσματα και για τις πιθανές επιπτώσεις στον τουρισμό της περιοχής μας. Ζητώντας μόνιμα το “γράψε κάτι”. Έτσι κι έγινε. Κι απ’ το ρεπορτάζ επιβεβαιώθηκε ότι δεν υπήρχαν κυρώσεις για τους αυθάδεις γείτονες και η Αστυνομία ΜΟΝΟ συστάσεις μπορούσε να κάνει κι αυτό στο όνομα της φιλίας και της καλής γειτονίας. Και “Το Χωνί” και το ρεπορτάζ “πέταξε” το μπαλάκι στο Υπουργείο Εξωτερικών και ανέμενε απάντηση. Και έκτοτε… αναμένει. Αυτά όλα τον Ιούλιο του 2014.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο αντιπρόεδρος της τότε κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών είπε κάτι για το θέμα και μάλιστα στο ανώτατο και επισημότερο διπλωματικό φόρουμ του πλανήτη: την Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Κανείς δεν ξεσηκώθηκε, κανένα συλλαλητήριο δεν υπήρξε. Ακόμη κι οι ομογενείς μας δεν συγκεντρώθηκαν πουθενά στην Αμερική να διαμαρτυρηθούν. Δεν το είχαν κάνει επί πολλά χρόνια που οι γείτονές μας ήταν για όλο τον πλανήτη “Μακεδόνες” και πολλές κυβερνήσεις επέμεναν στο “Μακεδονία με γεωγραφικό προσδιορισμό”. Δεν το έκαναν ούτε τον Ιούλιο του 2017, όταν ο πρόεδρος του ενός από τα δύο κόμματα που καθόρισαν τη στάση μας στο Ονοματολογικό, διαβεβαίωσε μέσα στη Βουλή ότι ίσχυε αυτό που είχε κατατεθεί και στην 69η ΓΣ του ΟΗΕ. Το κάνουν τώρα που η για δεκαετίες επίσημη διαπραγματευτική θέση της Ελληνικής Δημοκρατίας γίνεται διεθνής συμφωνία για τη λύση ενός προβλήματος 25 -τουλάχιστον- ετών. Το Κυπριακό κοντεύει αισίως τα 50.