Καλό μήνα, Χρόνια Πολλά (+update)

Η πρώτη ανάμνηση που ανακαλώ από εκκλησία και ψαλμωδίες είναι μια με λίγες φωνές, πιθανώς δύο. Ενός παπά κι ενός ψάλτη. Καθόλου τυχαίο αφού μεγάλωσα δίπλα στην Παναγία την Γοργοεπήκοο, την «εκκλησία των Ματαπάδων»…

 

Για πολλούς συνανθρώπους μας, ο μήνας έχει σήμερα την 1^η του και γιορτάζει η Παναγία, το εορτολόγιό τους καταγράφει «Σύναξις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Γοργοεπηκόου» και η Παναγία των Ματαπάδων πανηγυρίζει.

Εκκλησία της -κάποτε μεγαλύτερης- κοινότητας των Παλαιοημερολογιτών του Λιτοχώρου, η Παναγία στέκει πάντα εκεί, πάλλευκη, σαν μια ανάσα κυκλαδίτικη σ’ ένα ασφυκτικά τσιμεντωμένο Λιτόχωρο. Οι περιφορές και οι λιτανείες όλο και μικραίνουν σε διαδρομή, αλλά η αγάπη και όσων χώρισε το ημερολόγιο μόνιμη και συγκινητική.

Μαζί με τους πρώτους ήχους εκκλησίας φέρνω πάντα στο μυαλό μου κι ένα πρόσωπο, πάντα μαντηλοφορεμένο, γαλήνιο και ταπεινό, γλυκό, ταυτόσημο με την εκκλησίτσα της γειτονιάς μου. Πρόσωπο που κουβαλάει όλη την ιστορία των παλαιοημερολογιτών, κι εδώ και παντού, και ήταν και σήμερα εκεί να χαρεί περισσότερο από όλους τους άλλους μια ακόμη πανήγυρη. Όλη η διαδρομή της κοινότητας που έμεινε πιστή στο πρώτο ημερολόγιο είναι η ίδια της ύπαρξη… ακόμη και τ’ όνομά της το σπάνιο κατέγραψε τον χρόνο που πέρασε, με το νέο ή το παλιό ημερολόγιο, αλλά πάντα στην υπηρεσία της Παναγίας των Ματαπάδων.

 

Καλό μήνα, χρόνια πολλά και του χρόνου.

 

 

Το ενδιαφέρον πολλών να μάθουν την ιστορία των Παλαιοημερολογιτών, της ενορίας τους και της εκκλησίας τους στο Λιτόχωρο, ελπίζουμε να ικανοποιηθεί αρκετά με την αναδημοσίευση παλιότερης έρευνας του Σωτ. Μασταγκά. Η έρευνά του αυτή είναι διανθισμένη και με δημοσιεύματα του Τύπου της Θεσσαλονίκης για -ενδεικτικά- γεγονότα του μεσοπολέμου, της περιόδου δηλαδή αμέσως μετά την αλλαγή του ημερολογίου και την κορύφωση της αντιπαράθεσης μεταξύ των εκκλησιών και την αρχική ανοχή στην ύπαρξη των Παλαιοημερολογιτών. 
Κε Μασταγκα ευχαριστούμε.

 

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΓΝΗΣΙΩΝ

ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ (Γ.Ο.Χ.)

Ή ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΩΝ

ΣΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟ

 

γράφει ο

Σωτήριος Δ. Μασταγκάς

 

Παναγία η Γοργοεπήκοος κατά την επίσημη προ­σω­νυμία της ή Παλαιοημερολογίτισσα σύμφωνα με το γλωσ­σοπλαστικό δαιμόνιο του λιτοχωρίτικου λαού. Πρό­κειται για την εκκλησία των πιστών του παλαιού ημε­ρο­λογίου που αποτελεί ιστορική μαρτυρία και συ­νι­στά ζωντανό οργανικό μέλος του παραδοσιακού νεο­λι­το­χω­ρίτικου πολιτισμού. Ως φορέας θρησκευτικής ιδεο­λο­γίας, από το 1924 που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα, η εκ­κλη­σία έπαιξε ρόλο στη ζωή της κωμόπολης.

Με βαθειά συναίσθηση ευθύνης απέναντι στο σοβα­ρό­τατο θέμα του ημερολογίου, θα προσπαθήσουμε να σκια­γραφήσουμε το πρόβλημά του, όπως διαμορφώ­θη­κε σε μια προσπάθεια κατανοήσεως μιας κατάστασης που για χρόνια ταλάνισε την κοινωνία του Λιτοχώρου.

 

Το ζήτημα του παλαιού ημερολογίου

Ημερολόγια καλούνται τα διάφορα συστήματα με­τρήσεως του χρόνου που συνδέονται άμεσα με την πε­ρι­φορά της γης γύρω από τον ήλιο. Τα διακρίνουμε σε σεληνιακά, ηλιακά και σεληνοηλιακά.

Το Ιουλιανό λεγόμενο ημερολόγιο, προς τιμήν του Ιου­λίου Καίσαρος, εφαρμόσθηκε από του έτους 44 π.Χ. σε όλη την τότε ρωμαϊκή επικράτεια, αργότερα έγινε το ημερολόγιο του εκχριστιανισθέντος κράτους και χρη­­­σ­ι­μοποιήθηκε για αιώνες από ολόκληρο τον χρι­στια­νικό και πολιτισμένο κόσμο. Όμως, κατά το έτος 1582 μ.Χ., τέθηκε σε εφαρμογή στην Ιταλία νέο ημερολόγιο, το ονομαζόμενο Γρηγοριανό, εκ του ονόματος του τότε πά­πα, το οποίο έχει διαφορά 13 ημέρες από το Ιου­λιανό. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι τελειότερο του Ιου­λιανού και λόγω της υπεροχής αυτής άρχισε εφαρ­μο­ζόμενο από διάφορες ρωμαιοκαθολικές και προ­τε­στα­ντικές χώρες. Οι Γερμανοί το εισήγαγαν το 1700 και οι Άγγλοι το 1752. Η Ορθόδοξη εκκλησία απέρριψε επί σειράν αιώνων την καθιέρωση του Γρηγοριανού ημε­ρο­λογίου, παρά τις προσπάθειες του πάπα, διότι υπήρχαν οι κίνδυνοι προσηλυτισμού και ο βάσιμος φόβος να γίνει αυτό μέσο παραπλάνησης του ορθόδοξου πληρώματος. Η ελληνική πολιτεία, για λόγους συγχρονισμού του κράτους και εμπορικών συναλλαγών, εισήγαγε και στη χώρα μας το Γρηγοριανό ημερολόγιο και το καθιέρωσε ως πολιτικό την 1 Μαρτίου 1923. Αυτή η πολιτική ημε­ρο­λογιακή αλλαγή συνεχίστηκε και στο χώρο της Εκ­κλη­σίας. Έτσι, το 1924, η 10-3-1924 μετονομάστηκε σε 23-3-1924 και με ένα άλμα 13 ημερών άλλαξε το εκ­κλη­σιαστικό ημερολόγιο.

Επακολούθησε θύελλα.

Ομάδα κληρικών και λαϊκών αντέδρασαν στην εισα­γωγή του νέου ημερολογίου, το οποίο θεώρησαν προ­δο­σία της Ορθόδοξης εκκλησίας και απαρχή νεωτε­ρι­στι­κών αντιλήψεων, και αρνήθηκαν να το ακο­λου­θή­σουν εμμένοντας στο «πάτριο ημερολόγιο». Θεώρησαν ότι η αλλαγή ημερολογίου ήταν αντίθετη με τους ιε­ρούς κανόνες και προϊόν της αίρεσης του οικουμε­νι­σμού. Κατ’ αυτούς πραγματικό κίνητρο για την αλλαγή του ημερολογίου ήταν η χρονική σύμπτωση των θρη­σκευ­τικών εορτών καθολικών και ορθοδόξων, ως πρώ­το βήμα για την ένωση των εκκλησιών και την υποταγή όλων στον πάπα. Απλοϊκοί, αλλ’ ευσεβείς ενορίτες, με επι­κεφαλής κληρικούς, προέβησαν σε διαμαρτυρίες με διά­φορες ενέργειες. Αμέσως το 1924, τη δεύτερη Κυ­ρια­κή μετά την αλλαγή του ημερολογίου, ίδρυσαν τον «Σύλ­λογο των Ορθοδόξων» στην Αθήνα, με πολλά πα­ρα­ρτήματα σε πόλεις της Ελλάδος. Το 1926 ο «Σύλ­λο­γος των Ορθοδόξων» μετατρέπεται στην «Ελληνική Θρη­σκευτική Κοινότητα των Γνησίων Ορθοδόξων Χρι­στια­νών». Η τότε κρατική εξουσία, προσπαθώντας να επι­βάλει σε όλο τον ελληνικό χώρο το νέο ημερολόγιο, προχώρησε σε συλλήψεις και διωγμούς των παρα­με­νό­ντων στο παλαιό ημερολόγιο, με αποτέλεσμα να βα­θύνει ο διχασμός και μάλιστα ανεπανόρθωτα. Οι πιστοί του Ιουλιανού ημερολογίου με δικούς τους ιερείς τε­λού­σαν τις ακολουθίες, μακράν των εκκλησιαστικών ή αστυ­νομικών αρχών, στα σπίτια και ιδιόκτητα παρεκ­κλή­σια ή σε ναούς της εξοχής. Την κίνηση επάνδρωσαν «Ζη­λωτές» Αγιορείτες κληρικοί ιδρύοντας μοναστικά κέντρα στην Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα. Σημειώ­θη­καν διωγμοί και επιχειρήθηκε η κατεδάφιση ναών και μοναστηριών. Το 1934 τα παραρτήματα της Θρη­σκευ­τικής Κοινότητας ανέρχονταν σε 800.

Το 1935, έντεκα χρόνια μετά την εισαγωγή του νέου ημερολογίου, τρεις μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος με δήλωσή τους προς την Ιερά Σύνοδο διέ­κο­πταν κοινωνία με αυτήν, τέθηκαν επικεφαλής των Πα­λαιο­ημερολογιτών και έκαναν δική τους Σύνοδο του «Πατρίου Ημερολογίου», χειροτονώντας άλλους τέσ­σε­ρις επισκόπους. Έκτοτε και μέχρι σήμερα, η εκκλη­σία των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών (Γ.Ο.Χ.) έχει δια­σπαστεί κατ’ επανάληψιν περαιτέρω και υπάρχουν διά­φορες σύνοδοι που δεν αναγνωρίζουν η μία την άλλη.

 

          Η εκκλησία του παλαιού ημερολογίου στο Λιτό­χω­ρο

Πάντοτε η κοινωνία του Λιτοχώρου έδειχνε βαθιά και ξεκάθαρη πίστη προς το θείο και τις παραδόσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αδιάψευστη μαρτυρία είναι οι δεκάδες εκκλησίες, παρεκκλήσια και εξωκκλήσια, μι­κρά και μεγάλα, που κοσμούν την κωμόπολη. Για τη θρη­­σκευτικότητα των Λιτοχωριτών έχουν γράψει αξιό­λο­γοι συγγραφείς, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε τον Ιω­άν­νη Δρακιώτη το 1870, τον επίσκοπο Πλαταμώνος Αμ­βρό­σιο Κατσάρα το 1881 και τον επίσκοπο Κίτρους Παρ­θένιο Βαρδάκα το 1918.

Η αλλαγή του ημερολογίου το 1924, που συμπα­ρέ­συρε και το εκκλησιαστικό εορτολόγιο, υπήρξε η αφορ­μή αντίδρασης σημαντικής μερίδας πιστών του Λιτο­χώ­ρου, που αρνήθηκαν να το αποδεχθούν για να μη «φρα­­γκέψουν», όπως χαρακτηριστικά έλεγαν. Παρα­μέ­νο­­ντας πάντα στις προ της αλλαγής θέσεις τους, προ­σπά­θησαν μέσα από τα δικά τους εκκλησιαστικά σχή­μα­τα να διατηρήσουν την παλαιά κατάσταση, όπως από παλαιοτάτων χρόνων η Ορθόδοξη Εκκλησία είχε, θε­­ω­ρώντας ότι η αστρονομική διαφορά ήταν κάτι που μπο­­ρούσε να αφορά την Πολιτεία, αλλά δεν αφορούσε κα­θόλου την Εκκλησία και την ιερή παράδοσή της. Για τους Παλαιοημερολογίτες Λιτοχωρίτες, η ανατροπή της μέ­χρι τότε σταθερής Ορθόδοξης παράδοσης προήλθε από τη Δύση και τον Πάπα, οι οποίοι άλλαξαν ακόμη και τη ροή του χρόνου, όπως συμβολικά εκφράστηκε με την αναγκαστική αλλαγή του ημερολογίου.

Κατά τα 1924 και 1925, η σύγχυση και το μπέρ­δε­μα ανάγκαζαν τους ιερείς του Λιτοχώρου να λειτουρ­γούν και με τα δύο ημερολόγια και τους πιστούς να εορ­τάζουν δύο φορές την κάθε εορτή. Το 1926 ιδρύ­θη­κε παράρτημα του «Συλλόγου των Ορθοδόξων» της Θεσ­σαλονίκης, προκειμένου η κίνησή τους να έχει την τυ­πική και καταστατική νόμιμη έγκριση. Πρώτος πρό­εδρος των «Παλαιορθοδόξων» του Λιτοχώρου εκλέχθη­κε ο Γεώργιος Ζήσκας, μετέπειτα πρόεδρος της Κοινό­τη­τος, ο οποίος προσπάθησε ανεπιτυχώς να τοπο­θε­τη­θεί επίτροπος στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου, προ­κει­μένου να παραχωρηθεί ο ναός στους Παλαιοημερο­λο­γίτες για την τέλεση ακολουθιών. Η εκ μέρους του Κράτους επίσημη απαγόρευση και παρακολούθηση των τε­λετών και εκδηλώσεων των πιστών, ανάγκαζε τους τε­λευταίους να τελούν τις ιερές ακολουθίες στα σπίτια, κυ­ρίως τα βράδυα, ή στα εξωκκλήσια, όπου τελούσαν και τα μυστήρια. Ακολούθησαν, εκ μέρους των αστυ­νο­μι­κών αρχών, διώξεις, συλλήψεις, μηνύσεις, προφυ­λα­κίσεις κ.α. «Επί φατρία και τυρεία και απειθεία προς τας αποφάσεις της Εκκλησίας περί Ημερολογίου», ήταν το κατηγορητήριο στους Παλαιοημερολογίτες κλη­ρι­κούς. Το δύσκολο έργο της καθοδήγησης των Λιτο­χω­ριτών πιστών ανέλαβε ο ιερομόναχος Γεδεών Παπα­νι­κο­λάου. Ο «Ζηλωτής» ιερομόναχος Γεδεών Παπανικο­λάου ανήκε στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους και ο ζήλος του για το «πάτριο ημερολόγιο» είχε φορτισθεί από την προσωπική επαφή του με τον Ρουμάνο Αγιο­ρεί­τη ησυχαστή Αρσένιο Cottea, του οποίου η αντίδρα­ση στην εισαγωγή του νέου ημερολογίου ήταν έντονη. Τα ταξίδια και το εμπόριο των Λιτοχωριτών ναυτικών με τα καΐκια τους δικαιολογεί τις σχέσεις των Παλαιο­ημε­ρολογιτών της κωμόπολης με τις μονές του Αγίου Όρους. Τα επεισόδια του Λιτοχώρου ξεπερνούσαν τα στενά όρια του τόπου και έτσι βλέπουμε ακόμη και τον βουλευτή Πιερίας, γαμβρό του Λιτοχώρου και αδελ­φό του επισκόπου Κίτρους, Στέφανο Βαρδάκα, να ανη­συχεί για τις εξελίξεις. Στα έτη 1927, 1928 και ακο­λού­θως, η κίνηση των πιστών του παλαιού ημερολογίου εδραιώθηκε μέσα από την εμμονή τους να ακολουθούν τις πατροπαράδοτες παραδόσεις, παρόλη την αντί­δρα­ση των αρμοδίων τοπικών εκκλησιαστικών και δημο­τι­κών αρχών. Η τέλεση των ακολουθιών με το παλαιό ημε­ρολόγιο, οι βαπτίσεις στα σπίτια, οι συχνές επι­σκέ­ψεις παλαιοημερολογιτών κληρικών, οι διαξιφισμοί λε­κτικοί και όχι μόνο και η πολιτική εκμετάλλευση του θέματος, δίχασαν τους κατοίκους.

Το 1932 ο εκ των πρωταγωνιστών και πιστός ακό­λου­θος του παλαιού ημερολογίου Θεόδωρος Κουτσι­μα­νής, πατέρας 13 παιδιών, αγόρασε με δικά του χρή­μα­τα, αντί του ποσού των 1.500 δρχ, μικρό οικόπεδο από τον Γεώργιο Παπαγεωργίου ή Τριάντα. Γρήγορα προ­χώ­ρησε στην ανέγερση μικρού κτίσματος, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως ναός. Επειδή όμως η ανοικο­δό­μη­ση ναού απαγορευόταν, γι’ αυτό από την Κοινότητα Λι­τοχώρου έλαβε άδεια για ανέγερση αποθήκης και με την ανοχή του αστυνόμου Κωνσταντίνου Μαριάνου, κου­μπάρου του Κουτσιμανή, παρά τις καταγγελίες και τις προσωρινές διακοπές, τελικά ο ναΐσκος αποπε­ρα­τώ­θηκε. Στην είσοδο του ναού η επιγραφή στη μαρμά­ρι­νη πλάκα γράφει: «Ανηγέρθη 20-3-1934». Ο ναός αφιε­ρώθηκε στην Παναγία την Γοργοεπήκοο, της οποίας η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα βρίσκεται στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους. Πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές εικόνες της Ορθοδοξίας. «Ονομά­ζε­ται Γοργοεπήκοος, γιατί πραγματικά με τα θαυ­μα­στά έργα της συνεχώς αποδεικνύει ότι γρήγορα υπα­κούει σ’ εκείνους που προστρέχουν σ’ αυτήν με ευ­λά­­βεια και πίστη». Η προσωνυμία που δόθηκε από τους ιδρυτές και κτήτορες προκύπτει από την πνευ­μα­τι­κή υπαγωγή και δικαιοδοσία των πιστών του Λιτ­ο­χώ­ρου στην Ι. Μ. Δοχειαρίου του Αγίου Όρους. Εκκλη­σια­στικοί επίτροποι που αναφέρονται το 1934 είναι οι Πέτρος Γκίνος, Ζαχαρίας Δαδούλης, Δημήτριος Δημο­φέρ­λιας, Θεόδωρος Κουτσιμανής, Γεώργιος Μουλάς, Χρή­στος Παρδαλογιάννης, Νικόλαος Ρηγόπουλος και Φι­λή­μων Σισκόπουλος. Λόγω της απαγόρευσης να κτυ­πούν την καμπάνα, τα πρώτα χρόνια είχαν κρεμάσει μια μεταλλική ζάντα αυτοκινήτου σε ροδιά της αυλής και έτσι ειδοποιούσαν για την τέλεση των ακολουθιών.

Σημαντικό γεγονός υπήρξε η κατά το 1935 εξορία για μικρό χρονικό διάστημα στο Μετόχι (Σκάλα) της Μο­νής Αγίου Διονυσίου του μητροπολίτη πρώην Φλω­ρί­νης Χρυ­σοστόμου Καμπουρίδη. Ο Καμπουρίδης (1870-1955), μια εξέχουσα εκκλησιαστική φυσιογνωμία της επο­χής και πνευματικός πατέρας του μετέπειτα Πα­­τριάρχη Αθηναγόρα, ακολουθούσε το παλαιό ημε­ρο­λόγιο και εξελέγη πρώτος αρχιεπίσκοπός του. Οι πα­λαιο­ημερολογίτες του Λιτοχώρου συνδέθηκαν πνευ­μα­τι­κά μαζί του και τον επισκέπτονταν καθημερινά στο Μετόχι.

Στα πρακτικά συνεδριάσεων του Κοινοτικού Συμ­βου­­λίου Λιτοχώρου, με αριθμούς 1/17-1-1936 και 2/  19-1-1936, εντοπίζουμε μια λεπτομέρεια σχετικά με τον εορ­τασμό των Θεοφανείων. Αντιγράφουμε ένα μέ­ρος: «…ο Πρόεδρος της Κοινότητος Απόστολος Λέινας υπ­οβάλλει αίτησιν επιτροπής Παλαιοημερολο­γι­τών δι’ ής αιτούν όπως καταδυθή ο Σταυρός κατά την 19 τρ­έ­χοντος εορτήν των Φώτων (Θεοφανείων), Παλαιού Ημε­ρο­λογίου, εντός της δεξαμενής ευρισκο­μέ­νης εντός του Ενιπέως και προτείνει όπως το Κοι­νο­τικόν Συμ­βού­λιον αποφανθή σχετικώς. Το Κοινοτι­κόν Συ­μ­βού­λιον λαβόν γνώσιν της υποβληθείσης αιτή­σεως, εγκρ­ί­νει όπως η κατάδυσις του Σταυρού γίνη εντός της ως άνω δεξαμενής, δεδομένου ότι αύτη τυγ­χάνει κοινοτι­κή και ως τοιαύτη δεν δύναται να απα­γορεύουν ούτε στους Νεοημερολογίτας ούτε στους Παλαιοημερο­λο­γίτας δια την κατάδυσιν. Ο κ. Γκανά­τσιος Κοινοτικός Σύμβουλος δεν εγκρίνει όπως η κα­τά­δυσις του Σταυ­ρού γίνη επί της εν λόγω δεξα­με­νής, καθ’ όσον η δε­ξα­μενή αύτη ανήκει εις την Εκκ­λη­­σίαν Αγίου Νι­κο­λάου και Αγίου Δημητρίου, ήτις δε­ξα­μενή χρησι­μο­ποι­εί­ται υπό των ως άνω εκκλησιών διά την κατά­δυσιν του Σταυρού των Νεοημερο­λο­γι­τών, καθ’όσον οι Πα­λαιοημερολογίται ανήγειρον ιδίαις δαπάναις εκ­κλη­σίαν και συνεπώς ώφειλον να κα­τα­­σκευάσουν και ιδίαν δεξαμενήν διά την κατάδυσιν του Σταυρού. Και διότι το Κοινοτικόν Συμβού­λιον ουδε­μίαν αρμοδιό­τη­τα έχει εν προκειμένω». Επίσης, ενο­ρί­τες του Αγίου Νι­κολάου και του Αγίου Δημητρίου υπέ­βα­λαν αίτηση προς την Κοινότητα Λιτοχώρου να απα­γο­ρευθεί η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού στη δε­ξαμενή του Ενιπέα ποταμού.

Αρ­γότερα, το οικόπεδο του ναού επεκτάθηκε με την αγο­ρά παρακειμένου χώρου που ανήκε στον Κων­στα­ντίνο Παγάνα. Επίσης, ανηγέρθη κανονικό καμπα­να­ριό και ο ναός έλαβε την τυπική επιβλητική μορφή του. Στη δεκαετία του ’70 κτίστηκε στην αυλή μικρό πα­­­ρεκ­­κλήσι αφιερωμένο στην Αγία Ειρήνη Χρυσο­βα­λά­ντου. Η ενορία της Παναγίας της Γοργοεπηκόου ήταν πραγ­μα­τικότητα στο Λιτόχωρο. Είχε πάντοτε μό­νιμο ιερέα και ποτέ δεν έπαυσε η τέλεση των ιερών ακο­λου­θιών. Επειδή δεν υπάρχουν τα γραπτά επίσημα στοι­χεία, αναφέρουμε τους εξής ιερείς:

• Πατήρ Αμφιλόχιος 1942-1949. Ο πατήρ Αμφιλό­χιος το 1942 τοποθετήθηκε ηγούμενος στην Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, έχοντας μαζί του και τον μοναχό αδελφό του Ησαΐα, που ήταν σακάτης (ανά­­πηρος). Έφυγε από το μοναστήρι και έγινε ιερέας των Πα­λαιοημερολογιτών στο Λιτόχωρο.
• Σάββας Ιακωβίδης 1950-1962.
• Πατήρ Ταράσιος 1962-1963.
• Γοργόνιος Ζαρογιάννης 1963-1965.
• Γεώργιος Μαυρίδης 1966-1976.

Ο ιερέας Γεώργιος Μαυρίδης, πρόσφυξ εκ Ρωσίας, διέ­μενε με την πρεσβυτέρα του στο μικρό γειτονικό οίκη­μα του ναού και είναι ο τελευταίος ιερέας που υπηρέ­τη­σε στην εκκλησία.

Κάποια εποχή η ενορία είχε περισσότερες από 100 οικογένειες πιστών, οι οποίοι εκκλησιάζονταν στο ναό της Παναγίας, όπου τελούνταν όλα τα μυστήρια (γά­μοι, βαπτίσεις κλπ) και οι ακολουθίες (κηδείες, μνημό­συ­να κλπ). Τα εκκλησιαστικά συμβούλια μεριμνούσαν για τον ευτρεπισμό του ναού και τη συγκέντρωση των πόρων για τη μισθοδοσία του ιερέως, των ψαλτών και την πληρωμή των εξόδων. Ο ναός δεν αποτελούσε ενο­ρία με αυστηρώς καθορισμένα όρια και συντηρούνταν με προσφορές, δωρεές κλπ. Η προσήλωση με επιμέλεια στην τυπική διάταξη της Εκκλησίας και η βυζαντινή μου­σική κατά τον αγιορείτικο εκφραστικό τρόπο απο­τε­λούν ωραίες εκδηλώσεις ευσέβειας των Παλαιο­ημε­ρο­λογιτών. Χαρακτηριστική ήταν η εορτή των Φώτων και η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού στα νερά του Ενι­πέα, που τελούνταν την ημέρα του παλαιού ημε­ρο­λο­γίου με βυζαντινή επιβλητικότητα. Επίσης, η περιφορά του Επιταφίου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, στα δρομάκια του Λιτοχώρου, είχε τη δική της ξεχω­ρι­στή λαμπρότητα. Η 1^η Οκτωβρίου είναι η ημέρα Πα­νή­γυρης του ναού, εορτή της Παναγίας Γοργοεπηκόου.

Από το 1976 μέχρι σήμερα πολλά άλλαξαν στο χώ­ρο των πιστών του παλαιού ημερολογίου του Λιτο­χώ­ρου. Η έλλειψη ιερέως, ο κατακερματισμός σε παρατ­ά­ξεις και οι κοινωνικές συνθήκες έφεραν τη σχεδόν πλή­ρη επικράτηση του νέου ημερολογίου. Ο ναός ανήκει σε σύνοδο των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών, είναι συντη­ρημένος, καλοδιατηρημένος και τακτικά τελού­νται ιερές ακολουθίες.

 

          Επίλογος

Ο λιτός, απλός και σεμνός χαρακτήρας της εκκλη­σίας της Παναγίας Γοργοεπηκόου εκφράζει θαυμάσια το θρησκευτικό αίσθημα αυτών που την δημιούργησαν. Μέ­σα από τη συνοπτική περιγραφή γεγονότων και κα­τα­στάσεων παρουσιάζεται η ενότητα των Λιτοχωριτών και της πίστεως καθ’ όλη την ιστορική διαδρομή και απο­τυπώνονται περιστατικά, διατηρουμένης έτσι της ιστο­ρικής μνήμης. Η εκκλησία των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών (Γ.Ο.Χ.) του Λιτοχώρου, με το παρελθόν, παρόν και μέλλον της, προκαλεί τον θαυμασμό για την ανδρεία και αρετή της και περισώζει τη μνήμη επί λαο­γραφικών και κοινωνικών εκδηλώσεων που σχε­τί­ζονται με την πίστη, τα ήθη και έθιμα του τόπου. Συ­μπε­ρασματικά, παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Ιωάννη Τιάλιου­-Φιλίππου, «Κοινω­νι­κή εξέταση Λιτοχώρου», 1972: «Καλοί χριστιανοί, όλοι Ορθόδοξοι δέχτηκαν πειθήνια την αλλαγή του ημε­ρο­λογίου, μα, καθώς παλιές συνήθειες πεθαίνουν δύ­σκολα, οι γερόντισσες, μη μπορώντας να βρουν λαν­θα­σμένη μια απόφαση της εκκλησίας, συμβιβά­στη­καν με τη συνείδησή τους, νηστεύοντας δύο φο­ρές, μια με το «παλιό» και μια με το «καινούριο», χα­ρα­κτηρι­στ­ι­κό παράδειγμα της προσαρμοστικότητας των κατοί­κων σε νέες καταστάσεις».

 

          Αντιπροσωπευτικές ανταποκρίσεις

Τα κείμενα που δημοσιεύονται πιο κάτω είναι δη­μο­σιο­γραφικές ανταποκρίσεις καταχωρισμένες σε εφη­με­ρίδες της Θεσσαλονίκης των ετών 1925, 1926, 1927, 1928 και 1936. Παρατίθενται χωρίς περικοπή.

 

 

          ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΝ

Αικατερίνη 11.- Εκ Λιτοχώρου μας καταγγέλεται υπευ­θύνως ότι πολλοί ιερείς χάριν πενταρολογίας δεν οκνούν να λει­τουργούν και με το νέον ημερολόγιον και με το παλαιόν τοι­ούτον! Ήτοι κάθε άγιον τον εορτάζουν δύο φοράς το έτος για να γιορτάζουν και οι ακολουθούντες το νέον και οι ακο­λου­θού­ντες το παλαιόν ημερολόγιον. Ο σεβαστός Μητρο­πο­λί­της Κατερίνης, η Ιερά Σύνοδος και ο κ. Υπουργός των Εκκλη­σιαστικών τι λέγουν περί των άνω καταγγελομένων;

ΖΕΥΣ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 16-10-1925)

 

ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ

ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ.- Εις την πόλιν μας διωργανώθη παράρτημα του εν Θεσσαλονίκη Συλλόγου των Ορθοδόξων. Τα μέλη απαρ­τιζόμενα εκ μερικών γερόντων παρουσιάζουν εις τον λαόν διάφορα ψευδοθαύματα αγίων πατέρων σχετικώς προς το ζήτημα των ημερολογίων ίνα διεγείρουν αυτόν. Η μνήμη του Αγίου Γεωργίου όχι μόνον δεν εωρτάσθη υπ’ αυτών αλλά εκά­θηντο εις το κουρείον του προέδρου του Συλλόγου, εκά­λουν τους διαβάτας και τους συνίστων να μην εορτάσουν την μνήμην του Αγίου με το νέον ημερολόγιον αλλά με το Ιου­λια­νόν, πράγμα το οποίον δεν επιτρέπεται.

Κατά δε την ημέραν του Αγίου Γεωργίου, με το Ιουλιανόν δη­λαδή ημερολόγιον, μεταβάντες εις το εξωκκλήσι του Αγίου εν χορδαίς και τυμπάνοις, και μετά την μίαν απλήν προσευχήν έφα­γον και έπιον. Εις την επιστροφήν των όμως έβαλον τα όλα έπιπλα της εκκλησίας εις μεγάλην αταξίαν και έλεγον εις τον λαόν ότι ο Άγιος έδειξε το θαύμα του!

Αν και τους συνέστησεν ο κ. αστυνόμος να προσέχουν εις τα διάφορα ζητήματα, εν τούτοις δεν συνεμορφώθησαν. Έτσι, λοιπόν, η Εκκλησία έχασεν έπιπλα αξίας, διότι λέγουν ότι έγινε ταραχή και εκρημνίσθησαν υπό θείας δυνάμεως.

ΡΟΥΣΤΙΚΟΥΣ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 17-5-1926)

 

          ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ

          ΠΕΝΝΙΕΣ

ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ 25.- Εφέτος η εορτή του αγίου Γεωργίου δεν εορτάσθη και τόσον όμορφα, γιατί πολλοί επιμένουν ότι ακό­μη δεν έφθασεν ο καιρός του και αυτοί θα είναι βέβαια οι ακο­λουθούντες το παλαιόν ημερολόγιον και οι οποίοι επιφυ­λάσ­σονται να εορτάσουν εν χορδαίς και τυμπάνοις, όταν έλθη η καθ’ εαυτό εορτή. Ο γυναικείος κόσμος προ παντός είναι ανά­στατος.

ΦΑΩΝ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 28-4-1926)

 

ΠΑΛΑΙΟΡΘΟΞΟΣ

Συνελήφθη εν Λιτοχώρω και μετήχθη ενταύθα κατηγο­ρού­μενος, διότι ελειτούργει με το παλαιόν ημερολόγιον ο Αρ­χι­μανδρίτης Γεδεών, όστις κρατηθείς εις το τμήμα μεταγωγών θα παραπεμφθή το απόγευμα εις τον κ. Εισαγγελέα.

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 4-9-1926)

 

ΠΕΡΙ ΕΝ ΖΙΖΑΝΙΟΝ

          ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΑΙ ΠΛΗΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΑΝ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ

          Οι διαχειριζόμενοι την εξουσίαν επί της επαναστάσεως του 1922, ορμώμενοι από την αρχήν ότι μόνον επαναστατικαί κατα­στάσεις είναι εις θέσιν να λάβουν και πραγματοποιήσουν ρι­ζι­κά μέτρα, μαζύ με άλλας ριζοσπαστικάς ενεργείας προ­έβησαν και εις την μεταρρύθμισιν του ημερολογίου. Είνε γνω­στόν ενίοτε πόσον εξεμεταλλεύθη την μεταρρύθμισιν ταύτην η πο­λιτική αντίδρασις, όπως είνε επίσης γνωστόν πόσον εκμε­ταλ­λεύεται την εκ της μεταρρυθμίσεως ταύτης προξενηθείσαν δυ­σαρέσκειαν παρά ωρισμένη αγραμμάτω μάζη λαού, η σο­βούσα μοναρχική αντίδρασις. Αρχηγός της κινήσεως κατά του νέου ημερολογίου εν Θεσσαλονίκη φέρεται ότι είνε κάποιος γνωστός απότακτος αξιωματικός.

Είνε αναμφίβολον ότι ο καλός αυτός κύριος ησθάνθη δρι­μύν πόνον εις την θρησκευτικήν του καρδίαν από την μεταρ­ρύθ­μισιν αυτήν. Όπως επίσης είναι αμφίβολον ότι οι συντά­κται των «πεντήκοντα ετών της ζωής μου» και οι επ’ αυτούς και υπ’ αυτούς εξ αγνού (!) ενδιαφέροντος διά την ανόρθωσιν των θρησκευτικών πραγμάτων της χώρας, μετέχουν τόσον ενερ­­γώς εις την παρατηρουμένην προπαγάνδα των παλαιο­ρθο­δόξων. Ταύτα πάντα είνε γνωστά εις πάντας του παροι­κούντας την Ιερουσαλήμ και τον κ. Τσαλδάρη υποθέτομεν.

Ο κ. Τσαλδάρης, υπουργός των εσωτερικών της Οικου­με­νικής Κυβερνήσεως, χωρίς να εκφέρει γνώμην επί της ουσίας του ζητήματος, επέτρεψεν εις τους παλαιορθοδόξους να εκ­κλη­σιάζονται ελευθέρως, κατά το ιδικόν των ημερολόγιον εις ιδιωτικούς ναούς. Η είδησις παρήλθεν απαρατήρητος από τους μπλαζέ των Αθηνών, οι οποίοι είναι γνωστόν ότι τα πράγ­ματα του κράτους όλου και τα των νέων χωρών τας οποίας, ούτε τας ηννόησαν, ούτε τας αισθάνονται, ούτε τας γνω­ρίζουν ίσως, τα κρίνουν πάντοτε από Αθηναϊκής απόψεως και ό,τι δεν κτυπά αμέσως εις την μύτην των ουδέποτε το οσφραίνονται, ούτω και εν προκειμένω, επειδή ίσως η κίνησις των παλαιορθοδόξων εις τον ορίζοντά των, τας Αθήνας, δεν έγινε αισθητή, δεν έδωσαν σημασίαν εις την απόφασιν του κ. Τσαλδάρη.

Η κίνησις των παλαιορθοδόξων ίσως είναι «συμμορία τσε­πών» επί του παρόντος, την οποίαν όμως θα γιγαντώση η ενέρ­γεια του Τσαλδάρη. Εις την επαρχίαν Αικατερίνης, μετά την μεταρρύθμισιν είχον μείνει πιστοί εις το παλαιόν καθε­στώς μερικοί ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι και ολίγιστοι φανατικοί βα­σιλικοί των χωριών. Η συναντίληψις όμως και η συνδρομή των διαφόρων αποτάκτων αξιωματικών και των διαφόρων συντα­κτών «των πεντήκοντα ετών της ζωής μου», με τους οποίους εις ουδεμίαν βέβαια σχέσιν ευρίσκεται ο κ. Τσαλ­δά­ρης, συνετέλεσεν ώστε εν Λιτοχώρω να έχωμεν σειράν σο­βα­ρών επεισοδίων.

Επίσης συνετέλεσεν ώστε, ώσπερ μανιτάρια, να ξεφυ­τρώ­νουν εις Λιτόχωρον οι καλόγεροι του Αγίου Όρους να λει-τουρ­γήσουν τους πιστούς του παλαιού δόγματος. Και ταύτα παρά την καταδίωξιν την ενεργουμένην υπό των αρχών. Φανταζόμεθα τώρα, με την ελευθερίαν την οποίαν αφίνει ο κ. Τσαλδάρης, πόσον θα τονωθή η προπαγάνδα αυτή και το χάσμα θα δημιουργηθή μεταξύ των Ορθοδόξων, λίαν εκμε­ταλ­λεύσιμον από τους συντάκτας «των πεντήκοντα ετών της ζωής μου».

Σ. ΒΑΡΔΑΚΑΣ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 6-1-1927)

 

ΑΠΟ ΤΟ ΛΗΤΟΧΩΡΟΝ

          Λητόχωρον 7.- Πανηγυρικώτατα εώρτασε η κωμόπολίς μας την τελετήν των Φώτων και την κατάδυσιν του Σταυρού. […] Δια την τελετήν αυτήν πολύς κόσμος από τα περίχωρα επε­σκέφθη το Λητόχωρον, και ενώ όλος ο κόσμος εχαίρετο την βά­πτισιν του Χριστού, οι παλαιοημερολογίται πενθούσαν.

Από την εποχήν της ιδρύσεως αυτού του παληοσυλλόγου μέ­χρι σήμερον δεν πέρασεν ημέρα άνευ κρούσματος. Συμφώ­νως τω Νόμω περί αναρτήσεως σημαίας εις τα καταστήματα κα­τά τας Κυριακάς και μεγάλας εορτάς, ο υιός του τέως προ­έδρου του Συλλόγου Παλαιορθοδόξων, αντί να υψώση την κυα­νό­λευκον σημαίαν, ύψωσε την τρέλαν των ιδεών του Συλ­λό­γου. Ωσάν να έπραττεν το αντίθετον της διδασκαλίας του Χρι­στού και Σωτήρος ημών δηλαδή: «Δείτε τυφλοί, έλθετε οπί­σω μου και απολάβοιτε την εμήν τρέλαν». Κατόπιν της πα­ρα­τηρήσεως την οποίαν του έκανε ο αστυνομικός, ο μικρός υποκύψας και υπακούσας ύψωσε την σημαίαν. Όταν όμως τα συμβάντα ήλθον εις τα ώτα του πατρός του, ούτος μετέβη εις το κουρείον του παιδιού του και έσχισε δημοσία και απέναντι των χωροφυλάκων το σήμα της Ελευθερίας, εκστομίζων πά­μπολ­λα εναντίον της σημαίας, φωνάζων: «Δεν ήρθε ακόμη η εορ­τή των Φώτων μας».

Έχομεν και εδώ, βλέπετε, τα ραπίσματα κατά του Κρά­τους και την ασέβειαν κατά της Εκκλησίας. Ατιμωρητεί δε. Δυστυχώς.

ΡΟΥΣΤΙΚΟΥΣ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 9-1-1927)

 

ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΑΙ

          ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΕΙΣ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ

          ΤΩΡΑ ΕΙΣ ΤΟΝ κ. ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

Μετήχθησαν εκ Λιτοχώρου ο ιερεύς Παπαγεδεών Πα­πανικολάου και ο Χρήστος Παρδαλογιάννης θύματα αμφό­τε­ροι του ζήλου των δια τον παλαιοημερολογιτισμόν. Οι δύο ούτοι, σταθεροί εις τα πάτρια, δεν ημπορούσαν με κανένα τρό­πον να χωνεύσουν την αλλαγήν του ημερολογίου εκ μέρους του Κράτους. Αλλά και δεν ετολμούσαν να εκδηλωθούν, ούτε και να αντιδράσουν, γνωρίζοντες ότι όταν ανθίσταται κανείς εις τους νόμους και τα διατάγματα βρίσκει τον μπελά του.

Ελάτρευαν λοιπόν και αυτοί τον Θεόν και τους αγίους του εορτολογίου εις τα φανερά μεν κατά το νέον ημερολόγιον, ετή­­ρουν όμως το παλαιόν εν τω κρυπτώ διά τον φόβον… των Ιου­δαίων.

Εν τω μεταξύ όμως ήκουον ότι εδώ εις την Θεσσαλονίκην οι παλαιοημερολογίται κάνουν πράγματα και ότι ο Μπαϊρα­κτά­­ρης εσήκωνε παντιέραν κατά του νέου ημερολογίου και ότι παρ’ όλους τους διωγμούς κατώρθωνε να συγκεντρώνη τους πιστούς εις διάφορα παρεκκλήσια, όπου εφήρμοζε το πα­­λαιόν ημερολόγιον.

Εσκέφθησαν, λοιπόν, ότι έπρεπε και αυτοί να κινηθούν και να παύσουν να υπομένουν τον ζυγόν του νέου ημε­ρολο­γίου. Αλλά δεν έκρινον καλόν να προβούν εις βίαια μέτρα, διό­τι πριν κατορθώσουν τίποτε ο σταθμάρχης θα τους συνε­λάμ­βανε και θα τους έστελνε εις τας εδώ αρχάς. Δι’ αυτό εσκέφ­θησαν να εύρουν κάποιον άλλον τρόπον με τον οποίον να φθάσουν εις τον σκοπόν των, τον οποίον και δεν ήργησαν να εύρουν.

Πράγματι, εις το χωρίον ήρχισαν αίφνης να συμβαίνουν πράγματα πρωτοφανή και περίεργα. Πολλάκις την νύκτα οι κά­τοικοι ήκουον τας μεσονυκτίους ώρας τρομαγμένοι να χτυ­πούν οι καμπάνες των εκκλησιών. Επίσης, εις το χωρίον ήρ­χι­σαν να βγαίνουν φαντάσματα και να περιφέρωνται εις τους δρό­μους, να ουρλιάζουν, να χτυπούν τενεκέδες και έπειτα να χά­νωνται μέσα εις το σκότος. Πολλοί διηγούντο με φόβον και τρό­μον ότι επιστρέφοντες αργά στο σπίτι ότι τους συνέβη να τα ιδούν. Επίσης, άλλοι διηγούντο ότι τα φαντάσματα ελιθο­βό­λουν την νύκτα τα παράθυρά των.

Ο Παπαγεδεών και ο Παρδαλογιάννης, όταν ήκουον τους συγχωριανούς των να διηγούνται τα όσα τρομακτικά έβλεπαν και ήκουον, εκινούσαν περίλυποι την κεφαλήν και τους έλεγαν ότι αυτά συμβαίνουν προς τιμωρίαν των, διότι δεν είχον δεχθή το παλαιόν ημερολόγιον. Τους έλεγαν επίσης ότι τα φαντά­σμα­τα αυτά ήσαν αι ψυχαί των αποθανόντων, αι οποίαι, μετά την εφαρμογήν του νέου ημερολογίου, δεν εύρισκον ησυχίαν εις τον άλλον κόσμον, διότι αι θρησκευτικαί ιεροτελεστίαι δεν έχουν πλέον το θείον κύρος των, αφού γίνονται από ανθρώ­πους που παρέβησαν τους κανόνας των Πατέρων. Το πράγμα είχε φθάσει εις το απροχώρητον. Φόβος και τρόμος είχε τον κο­σμάκη και άλλοι εφρόντιζαν να ευρίσκωνται στο σπίτι των ενω­ρίς. Μερικοί όμως νεωτερίζοντες, οι οποίοι ως ήτο επό­με­νον είχον υποστή και τας περισσοτέρας ζημίας από τους νυ­χτε­ρι­νούς λιθοβολισμούς των βρυκολάκων και των φαντα­σμά­των, δεν άργησαν να υποπτευθούν ότι κάποιον λάκκον είχεν η φάβα. Συνεννοήθησαν με τον αστυνόμον και ένα βράδυ, και­ροφυλακτήσαντες, κατόρθωσαν να συλλάβουν μερικά από τα φαντάσματα αυτά.

Περιττόν να είπωμεν ότι τα φαντάσματα αυτά δεν ήσαν άλλοι από τον ιερέα Παπαγεδεών, τον Χρήστον Παρδαλο­γιάν­νην και μερικούς άλλους φίλους των παλαιοημερολογίτας, οι οποίοι και φιλοξενούνται ήδη εις την πόλιν μας διά να οδη­γηθούν σήμερον εις τον κ. Εισαγγελέα.

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 28-11-1927)

 

          ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ.- Εις το φύλλον του «ΦΩΤΟΣ» της 21ης τρέ­χοντος και εις άλλα προηγούμενα, ήλθον εις φως δημο­σιεύ­μα­τα πλήρη συκοφαντιών και ψευδολογιών εις βάρος των επι­τρό­πων των ιερών ναών Λιτοχωρίου, Αγίου Νικολάου και Αγίου Δημητρίου. Εις τα δημοσιεύματα αυτά θα εκρίνομεν ανά­ξιον να απαντήσωμεν, εάν μη ο συντάκτης αυτών Γ. Ζή­σκας ή Γκα­ζάς, ο υπό το ψευδώνυμον «Ένωσις» κρυπτόμενος, δεν έφθανε, με την διακρίνουσαν αυτόν θρασύτητα και αυθά­δειαν, μέχρι τε­λείας διαστροφής της αληθείας και τελείου εκτρο­χιασμού εις τα γραφόμενά του. Και δια να μάθουν οι αγνο­ούντες πως έχουσι τα πράγματα και αποκατασταθή η αλή­θεια. […]

Εις επίμετρον δε, δια να επιτύχη τους δολίους σκοπούς του, κατώρθωσε να γίνη πρόεδρος των Παλαιορθοδόξων, υπο­σχό­μενος εις αυτούς ότι άμα τον ψηφίσουν επίτροπον, θα τους πα­ραχωρήση ένα από τους καθολικούς ναούς της κωμοπόλεώς μας, δια να λειτουργούνται. […]

Οι επίτροποι των ιερών καθολικών ναών Λιτοχώρου

(ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ 29-11-1927)

 

          ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ

          ΤΕΛΕΤΑΙ ΠΑΛΑΙΟΡΘΟΔΟΞΩΝ

ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ. Απρίλιος.- Κατόπιν προσκλήσεως του Ζα­χαρίου Δαδούλη, αφίχθη προχθές ο πρόεδρος των παλαιο­ημε­ρο­λογιτών κ. Μπαϊρακτάρης συνοδευόμενος και υπό του ιερο­μο­νάχου Ακακίου Χριστοφορίδου.

Εις την οικίαν του ανωτέρω τότε προσήλθον πολλοί πα­λαι­ο­­ημερολογίται, όπως βαπτίσωσι τα τέκνα των. Ο ιερεύς Βλα­χόπουλος πληροφορηθείς την ενέργειαν ταύτην του κ. Μπαϊ­­ρα­κτάρη ειδοποίησε τον αστυνόμον, όστις με χωροφυ­λα­κήν με­τέβη όπως συλλάβη τους δύο τελετάρχας της Ορθο­δο­ξίας. Προ της μεταβάσεως του αστυνόμου είχον βαπτισθή τα τέκνα του Ζ. Δαδούλη με ανάδοχον τον κ. Μπαϊρακτάρην το οποίον και ωνομάσθη Ελένη, του Θεοδώρου Κουτσιμανή ωνο­μάσθη Ορθο­δο­ξία και του Χρήστου Κουκιώτη το οποίον ωνο­μά­σθη Μαρία.

Ο αστυνόμος μεταβάς εις την οικίαν του Δαδούλη εζήτησε τον ιερέα, πλην όμως επεμβάς ο Μπαϊρακτάρης ηρνήθη να πα­ραδώση τούτον ισχυρισθείς ότι την στιγμήν εκέινην εξετέλει ούτος τα θρησκευτικά του καθήκοντα. Παραλλήλως, προς τ’ ανω­τέρω ειδοποιήθη και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κα­τερίνης κ. Παρθένιος. Μετά τας βαπτίσεις το βράδυ έγινε αγρυπνία, όπου προσήλθον πολλοί παλαιορθόδοξοι εκδηλώσα­ντες την προς τα πατροπαράδοτα πίστιν των.

Ο Μπαϊρακτάρης και ο Ακάκιος προσήλθον κατόπιν εις την Αστυνομίαν, όπου και ελήφθη η απολογία των διά την ανω­τέρω πράξιν.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ

(ΦΩΣ 12-4-1928)

 

 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΝ

          ΒΑΦΤΙΣΙΑ ΠΑΛΑΙΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΦΟ­ΡΑΙ ΕΝ ΛΙΤΟΧΩΡΩ

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ 13.- Την παρελθούσαν Δευτέραν, η αυτού Πανι­Δρότης, ο Αρχιεπίσκοπος των Παλαιοημερολογιτών Ηπει­ρο­θετταλίας και πάσης Ξηροκαμπίας, Κύριος κυρ Βασίλης Μπαϊρακτάρης, συνοδευόμενος και παρ’ ενός παλαιοημερολο­γί­του ρασοφόρου μονοφθάλμου, έφθασεν αισίως εις τον σιδη­ρο­δρομικόν σταθμόν Λιτοχώρου για να βαπτίση δύο νεο­γεν­νήτους γόνους της πιστής Μπαϊρακταρείου αγέλης Λιτοχώρου. Εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Λιτοχώρου τον Πανια­ρώ­τατον Αρχιτσέλιγγαν υπεδέχθησαν μετ’ ευλαβείας ο απο­στα­λείς επίτηδες προς παραλαβήν του λιτοχωρινός αγωγιάτης και τα δύο υποζύγια, τα οποία άμα τη εμφανίσει του Αρχηγού των Παλαιοημερολογιτών, έσπευσαν να ασπασθούν την αγίαν και καθαράν δεξιάν του παναγκαθωτάτου Επισκομητροπολι­τοπα­τριάρχου δια διαφόρων μελιφθόγγων φωνών του ερχο­μέ­νου Μαΐου. Και μετ’ αφανών και λαμπάδων η αγία συ­νοδεία έφθασεν εις το Λιτόχωρον, υπό τους ήχους των σι­γώ­ντων κω­δώ­νων των εκκλησιών.

Η βάπτισις των δύο κατηχουμένων εγένετο εν πάση επι­ση­μότητι και η τιμή της βαπτίσεως κατεβλήθη εις τας αγίους Μπαϊρακταρείους χείρας ανά εκατοντάδραχμα, τα δε γραΐδια του Λιτοχώρου έσπευσαν να ασπασθούν την χείρα του λυτρω­τού του κόσμου, μη υστερήσαντα και ταύτα να λύσουν τα λυγ­δωμένα κομποδέματά των και να φουσκώσουν μέχρι διαρ­ρή­ξεως τα διάφορα κενά των αγίων ενδυμάτων του πανια­ρωτάτου Δεσπότου των. Το βάπτισμα επηκολούθησε γλέντι και φαγοπότι δυνατό προς τόνωσιν των σωματικών και δια­νοη­τι­κών φρενοπαθειών πάντων και πασών των οπαδών και πι­στών τηρητών των διατάξεων του σωτηρίου έργου Μπαϊρα­κτά­ρη!

Για να γίνουν όμως όλα αυτά εξοδεύθησαν και απητή­θη­σαν ουκ ολίγα χιλιάρικα. Και αυτά έπρεπε να εξευρεθούν και να πληρωθούν όχι από τους πιστούς του Μπαϊρακτάρη, αλλ’ από τους μη πιστεύοντας εις αυτόν. Και ο επίσημος αντι­πρ­ό­σωπος εν Λιτοχώρω των παλαιοημερολογιτών κρατών, δια­τη­ρών ξενοδοχείον ύπνου (άνευ επίπλων, με μόνην την στέγην) επι­βάλλει φορολογίαν εις τους ξένους νεοημερολογίτας να πλη­ρώσουν τα σπασμένα του Μπαϊρακτάρη. Και αρχίζει ο λογα­ριασμός: 1 κλίνη από σανίδια άνευ σκεπασμάτων, δραχ­μάς τριάκοντα. Έν αυγόν νερόβραστον, δραχμάς τρεις. Πενή­ντα δράμια γάλα με νερό ή μάλλον νερό με γάλα, δραχμάς τρεις. ½ σαπούνι ανύπαρκτον και νερό για πλύσιμο, δηνάρια τρία. Και έπεται συνέχεια. Αλλά και οι νεοημερολογίται δεν συμ­μορφώνονται με τους χριστιανικωτάτους αυτούς λογαρια­σμούς και πριν δώσουν και δεκάραν μίαν υποδεικνύουν το απέ­ναντί των αστυνομικόν κατάστημα και το θαύμα επέρ­χε­ται αυτοστιγμεί, του λογαριασμού υφισταμένου ιλιγγιώδη έκπτωσιν.

Οπωσδήποτε ο Μέγας Μπαϊρακτάρης και ο μονόφθαλμος ιεροφάντης ρασοφόρος του, ανεχώρησαν κατενθουσιασμένοι ευλογούντες με ανοικτάς τας χείρας των τους πιστούς αυτοίς Λιτοχωρινούς.

ΖΕΥΣ

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 17-4-1928)

          ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΝ

          ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΔΙΑΨΕΥΣΙΣ

Εις το φύλλον της 7^ης Ιουλίου της εφημερίδος «Φως» κά­ποιος υπογραφόμενος «Διοπτροφόρος» εδημοσίευσε λίβελλον καθαπτόμενον τον ιερέα Λιτοχώρου Παπαευάγγελον Βλάχον και τονίζων εν τω λιβέλλω του τούτω, ο μη βλέπων διοπτρο­φό­ρος, ότι ο Παπαβαγγέλης ήλθεν εις κοινωνίαν γάμου τρις μέ­χρι τούδε και ότι όλαι αυταί αι θηλυκαί ζουν και βασι­λεύ­ουν και ότι η υπόθεσις αυτή έφθασεν εις την Εισαγγελίαν και ότι ο Παπαβαγγέλης εθεάθη συνοδευόμενος εις την Εισαγ­γε­λίαν. Το εξωφρενικόν δε όλης αυτής της λιβελλογραφίας του τυφλού «διοπτροφόρου» είνε ότι τον Παπαβαγγέλην τον Βλα­χό­πουλον, το γέννημα θρέμμα από καταβολής κόσμου Λιτο­χώ­ρου, ο διοπτροφόρος μας τον παρουσιάζει από την Πελοπόν­νη­σον, την οποίαν ο υβριζόμενος ασυστόλως ιερεύς ούτε καν από την γεωγραφίαν την γνωρίζει. Αλλά τι περιμένει κανείς από τον «διοπτροφόρον» και τον ενορίτην Γεώργιον Ζήσκαν που δεν χωνεύει τον Παπαβαγγέλη, που δεν είναι παλαιο­ημε­ρο­λο­γίτης και οπαδός της Αυτού Παναγριότητος του κ. Β. Μπαϊ­ρακτάρη, ού τας ευχάς και ευλογίας με σχήμα πεντάλφα έχει λάβη δαψιλώς ό τε Διοπτροφόρος και ο Ζήσκας; Η κοινω­νία γνωρίζουσα τον άγιον χαρακτήρα του σεβαστού ιερέως Πα­πα­ευαγγέλου οικτείρει τους υβριστάς του, η δικαιοσύνη όμως έχει καθήκον να αρπάξη τους υβριστάς του Παπα­ευαγ­γέ­λου και διδάξη παραδειγματικώς ότι υποχρεούνται να σέ­βω­νται τα ιερά και τα όσια της αγίας ημών ιεράς ορθοδόξου εκ­κλησίας, ής σέμνωμα και στολισμόν αποτελεί ο υβριζόμενος ιερεύς.

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 21-8-1928)

 

ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ

          ΕΜΠΟΔΙΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΤΑΦΗΝ ΕΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟ­ΗΜΕ­ΡΟ­ΛΟΓΙΤΟΥ

ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ, Ιούλιος (του ανταποκριτού μας). – Εις την κοινότητά μας από ετών λειτουργεί παράρτημα των γνησίων ορ­θοδόξων του οποίου εφημέριος τυγχάνει ο ιερομόναχος Λογ­γίνος.

Οι Λιτοχωρίται έχοντες σταθερά των πατρίων, υπέρ των οποίων και επολέμησαν την τουρκικήν τυραννίαν. Που να φα­ντασ­θούν όμως ότι εκείνα που εσεβάσθησαν οι Τούρκοι δεν θα τα σεβασθούν οι Έλληνες χάριν μιάς καινοτομίας.

Και ιδού ένα παράδειγμα της τρομοκρατίας που υφιστά­με­θα.

Την παρελθούσαν εβδομάδα απέθανεν ο μικρός Θωμάς Γκρί­νιας. Οι γονείς του, γνήσιοι ορθόδοξοι φυσικά, θα τον έθα­πτον με τα παλαιά έθιμα. Όταν όμως ο νεκρός μετεφέρθη εις το νεκροταφείον το οποίον ανήκει στους πάππους και προ­πάππους μας διά να ταφή, η θύρα του ευρέθη κλειστή. Και ο επί κεφαλής της κηδείας ιερομόναχος διέταξε να πηδήσουν τον τοίχο του νεκροταφείου, ίνα θάψουν τον νεκρόν. Ο ιερεύς όμως, που εκλείδωσε την θύραν έκρυψε και τα εργαλεία της τα­φής. Και ηναγκάσθησαν οι γνησιορθόδοξοι να μεταφέρουν τοι­αύτα εκ των οικιών των. Η ενέργεια αυτή γνωσθείσα εις την Κοινότητά μας προυκάλεσε την αγανάκτησιν των κα­τοί­κων της. Γενομένης δε μετά την χορήγησιν αδείας ελευθέρας εξασκήσεως των θρησκευτικών καθηκόντων των γνησιορθο­δό­ξων, αποτελεί πρόκλησιν εναντίον των, της οποίας μάλιστα τα αποτελέσματα δεν δύναται να προΐδη τις, εάν ήθελεν επανα­ληφ­θή εις το μέλλον.

Και το Κράτος και η εκκλησία πρέπει να δώσουν ελευθε­ρία απόλυτον εις τας εκατοντάδας χιλιάδας των γνησιορθο­δό­ξων ίνα εκτελούν τα θρησκευτικά των καθήκοντα κατά τα έθι­μα των προγόνων των. Εκείνα που εσεβάσθη επί αιώνας ένας κατακτητής δεν πρέπει να τ’ αρνηθούν άνθρωποι πολιτισμένοι και μάλιστα στον αιώνα αυτόν της ελευθερίας.

(ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ 15-7-1936)

 

          ΕΞΕΤΟΠΙΣΘΗΣΑΝ ΟΙ ΚΑΘΑΙΡΕΘΕΝΤΕΣ ΣΧΙ­ΣΜΑ­ΤΙΚΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ

Αθήναι 22.- Χθές την 6.30 ο διοικητής του τμήματος Γε­νικής Ασφαλείας μετέβη εις την κατοικίαν των καθαιρεθέντων μητροπολιτών και επιβιβάσας αυτοκινήτου τον πρώην μητρο­πο­­λίτην Φλωρίνης, τον μετέφερεν εις τον σιδηροδρομικόν σταθ­μόν, όπου και επεβιβάσθη ούτος της αμαξοστοιχίας, η οποία ανεχώρησεν μετ’ ολίγον. Ούτος θα μεταφερθή εις την Μονήν του Αγίου Διονυσίου Ολύμπου, η οποία έχει ορισθή διά της αποφάσεως ως τόπος περιορισμού του.

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 22-6-1935)

 

          ΟΙ ΚΑΘΑΙΡΕΘΕΝΤΕΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΑΙ ΕΞΕ­ΔΙΩ­ΧΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

          ΠΟΥ ΜΕΤΑΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΙ

          Χθες την πρωΐαν εξετελέσθη επί τέλους η απόφασις του Συ­νο­δικού Δικαστηρίου, περί εκτοπισμού των τριών πα­τέ­ρων… του παλαιοημερολογιτικού σχίσματος. Πολύ πριν της ανα­τολής του ηλίου τα αυτοκίνητα της μεταφοράς των εστάθ­μευαν προ της πολυκατοικίας της οδού Αριστοτέλους 37. Τα τρία αυτοκίνητα ήσαν ένα καμιόνι γεμάτο χωροφύλακας και δύο ταξί αγοραία με τον διοικητήν της Γενικής Ασφαλείας κ. Έβερτ, δύο υπομοιράρχους και αστυφύλακας.

Σημειωτέον ότι η ημέρα και η ώρα της εκτελέσεως της απο­φάσεως είχεν τηρηθή μυστική, δια τον φόβον των παλαιο­ημε­ρολογιτών, οι οποίοι δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι θα συνεκεντρώ­νοντο διά να δημιουργήσουν σκηνάς.

Πριν τα πλήθη προφθάσουν να κινηθούν οι τρεις μητροπο­λί­ται επέβησαν αυτοκινήτων. Ο Φλωρίνης του ενός με τον Έβερτ και άλλους αστυνομικούς. Οι άλλοι δύο εις έτερον αυτο­κίνητον. Τα δύο αυτοκίνητα ήνοιξαν ταχύτητα και εχά­θη­σαν εις σύννεφα σκόνης.

Την 7.30 ο Φλωρίνης επεβιβάζετο της αμαξοστοιχίας, η οποία θα τον μεταφέρη εις την Μονήν Αγίου Διονυσίου παρά τον Όλυμπον.

(ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 23-6-1935)