Οι πιο άγνωστοι σύμμαχοί μας

ήρθαν από την άλλη άκρη της Γης να πολεμήσουν τους ναζί και να καθυστερήσουν την εισβολή τους στην Ελλαδά – ποιοι πολέμησαν στα ζωτικά περάσματα του Ολύμπου, το 1941

Ογδόντα ένα χρόνια μετά, θα τιμήσουμε με τον προσήκοντα τρόπο, αν και με σημαντική καθυστέρηση, αυτούς που έπεσαν μαχόμενοι στον τόπο μας και τον υπερασπίστηκαν με την ζωή τους, πολεμώντας τον φοβερότερο εισβολέα, με θάρρος και αυταπάρνηση για τα οποία ήταν πάντα γνωστοί, σε όλο τον πλανήτη.

Ο Δήμος Δίου-Ολύμπου αποφασίζει οσονούπω να τιμήσει, με την ανέγερση μνημείου σε έναν από τους τόπους του άγνωστου αυτού αγώνα, τους Νεοζηλανδούς πολεμιστές που τους έλαχε να καλύψουν την οπισθοχώρηση των ελληνικών και συμμαχικών δυνάμεων, στην γραμμή άμυνας του Ολύμπου-περάσματος Πλαταμώνα, τον Απρίλιο του 1941, φράσσοντας το δρόμο στους ναζί που κατέκλυζαν τα Βαλκάνια, από κάθε σημείο, με κατεύθυνση τον Νότο.

Η κατά πολύ άγνωστη σε μας Ιστορία, είναι πλήρως καταγεγραμμένη γιατί οι Βρετανοί και η Κοινοπολιτεία τους είχαν και έχουν παράδοση αιώνων, στην τήρηση αρχείων και την καταγραφή σημαντικών και καθημερινών γεγονότων. Οι δε μάχες του Απριλίου του 1941 στη Βόρεια Ελλάδα, μόνο συνηθισμένο και καθημερινό γεγονός δεν ήταν… Στα τέλη Μαρτίου 1941, συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στον Πειραιά και κινήθηκαν αμέσως βόρεια γιατί η συνέχεια του πολέμου διαφαινόταν ήδη με βεβαιότητα: οι Γερμανοί θα εισέβαλαν στην Ελλάδα, μέσω της Βουλγαρίας. Οι συμμαχικές δυνάμεις ήρθαν για να καθυστερήσουν την προέλαση των Γερμανών και να δώσουν χρόνο στους Έλληνες και την ηγεσία τους να αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Τελικά αποφασίστηκε ο βασιλιάς και η ηγεσία του τόπου να διαφύγουν στην Αίγυπτο. Οι συμμαχικές δυνάμεις που στάλθηκαν να μας ενισχύσουν, προέρχονταν από την Βρεταννική Κοινοπολιτεία και συγκεκριμένα από την Νέα Ζηλανδία. Οι επιδόσεις τους στον πόλεμο ήταν ήδη γνωστές από τον Πρώτο Παγκόσμιο, στον οποίο και πάλι προσφέρθηκαν εθελοντικά να πολεμήσουν.

Την Κυριακή 13 Απριλίου 1941, μέρα του καθολικού Πάσχα, η 14η διμοιρία ενός λόχου του 21ου Τάγματος της ANZAC που είχε αποστολή να καθυστερήσει την προέλαση των Γερμανών στο Πέρασμα του Πλαταμώνα-Τεμπών, αγόρασε ένα αρνί έναντι 65 δραχμών. Ήταν-δεν ήταν δέκα κιλά, αλλά αρκετό να γιορταστεί ένα Πάσχα μέσα στην καρδιά του πολέμου, μετά συνεχόμενη βροχή τριών ημερών που πέρασαν με πυρετώδεις πολεμικές προετοιμασίες και ολική απελπισία. Όλα ήταν εναντίον τους. Οι Έλληνες οδηγοί του τραίνου που τους μετέφερε από την Λάρισα ως τον σταθμό του Πλαταμώνα, σταμάτησαν το τραίνο και πήραν τα βουνά μόλις είδαν ένα μικρό αναγνωριστικό αεροπλάνο των Γερμανών να τους παρατηρεί από ψηλά. Την πρώτη νύχτα κοιμήθηκαν στο ύπαιθρο και στη βροχή, ενώ είχαν αρχίσει ήδη να προετοιμάζουν το πεδίο για τη μάχη. Θέσεις, οχύρωση, σταθμός διοίκησης, πολυβολεία, όλμοι, διαδρομές υποχώρησης και όλα τα απαραίτητα. Χρειαζόταν μουλάρια, αλλά ο μικρός στρατός που ήρθε απ’ την άλλη άκρη του πλανήτη, στους πρόποδες του Ολύμπου, δεν γνώριζε γρι ελληνικά. Συνεννοήθηκαν. Έκαναν έρανο και νοίκιασαν μουλάρια κι άρχισαν να μεταφέρουν τα απαραίτητα σε κάθε σημείο που έπρεπε. Ο σταθμός διοίκησης και η 13η διμοιρία ήταν χαμηλότερα από τον (Παλιό) Παντελεήμονα, στη διασταύρωση δύο χωματόδρομων-μονοπατιών που οδηγούσαν ο ένας στο σταθμό του Πλαταμώνα και ο άλλος στους Γόννους-Τέμπη. Επικεφαλής ο υπολοχαγός O’Neil. Του 21ου Τάγματος των δυνάμεων της Βρεταννικής Κοινοπολιτείας, από την Νέα Ζηλανδία. Σε τρεις μέρες συνεχόμενης βροχής ολοκληρώθηκαν οι προετοιμασίες και η καθολική Μεγάλη Εβδομάδα. Το Πάσχα βγήκε ο ήλιος. Στέγνωσαν και έφαγαν το δεκάκιλο αρνί. Στις 14, Δευτέρα του Πάσχα τους, ο πόλεμος ήρθε μια ανάσα δίπλα τους, στα χαρακώματά τους. Για τους ντόπιους, η Μεγάλη Βδομάδα άρχιζε με τον πιο φοβερό στρατό της ως τότε Ιστορίας να πέφτει πάνω τους για τα επόμενα τρία χρόνια.

Στην άλλη άκρη του Ολύμπου, στα βόρεια, στο Πέρασμα του Ολύμπου κατά τους Συμμάχους (Σκοτεινά-Μόρνα), ένας ακόμη πιο παράξενος στρατός έπαιρνε θέσεις και ετοιμαζόταν για πόλεμο. Κάτω από βροχή και χιόνι. Μερικές μέρες αργότερα, όταν οι Γερμανοί των ειδικών δυνάμεων έκαναν μια απελπισμένη προσπάθεια να τον νικήσουν με μια μανιασμένη εφόρμηση, συντριπτικά πυρά και ουρλιάζοντας “Τρέξτε, δειλοί”, αντήχησε για πρώτη φορά στον Όλυμπο μια κραυγή σε γλώσσα άγνωστη, μια haka. Μια haka των Maori. Τους ενός από τους δύο ιθαγενείς λαούς της Νέας Ζηλανδίας. Του 28ου Τάγματος της ANZAC, του γνωστού ως Τάγμα Maori. Μαζί με τους συμπατριώτες τους, τους PaKeHa, στελέχωναν τα τάγματα του στρατού της Νέας Ζηλανδίας που ήρθε ξανά από την άλλη άκρη της Γης να πολεμήσει τον ίδιο εχθρό: τους Γερμανούς. Όταν ο πόλεμος τέλειωσε, το 28ο Τάγμα Maori ήταν το πιο παρασημοφορημένο τάγμα των συμμαχικών δυνάμεων. Από την δύναμή του, μόνο ένας στους τέσσερις άντρες επέστρεψαν στην πατρίδα. Οι άντρες του ολοκλήρωσαν την δράση τους στην Ελλάδα (Όλυμπο, Θερμοπύλες και κάποιοι στην Κόρινθο, την Καλαμάτα και την Κρήτη), ακολούθησαν την εκκένωση προς την Αίγυπτο. Μερικους μήνες αργότερα κι αφού ανασυγκροτήθηκαν, πήραν μέρος στη Μάχη της Ερήμου. Ο στρατάρχης Ρόμελ τους απένειμε τον τίτλο των “πιο σημαντικών του αντιπάλων, των πολεμιστών που πολεμούν όπως κανείς άλλος”. Μετά τον θάνατό του, οι Maori βετεράνοι τιμούν την μνήμη του κάθε χρόνο.

Για το 28ο Τάγμα (αμιγώς) Μaori, υπάρχει στην περιοχή της Μόρνας ένα λιτό μνημείο τιμής στους νεκρούς. Για το 21ο που υπερασπίστηκε τον Πλαταμώνα και τα περάσματα προς τη Λάρισα και το νότο, δεν υπάρχει τίποτα. Και αυτό το Τάγμα ήταν στελεχωμένο στην πλειοψηφία του από ιθαγενείς του μεγάλου νησιού, στην άλλη άκρη της Γης. Οι Βρετανοί τους αποκαλούσαν “Kiwi Soldiers”, αφού το γνωστό πια σε μας ακτινίδιο από τον τόπο τους προέρχεται… Οι Βρετανοί τους αντιμετώπιζαν ανέκαθεν με τεράστιο σεβασμό γιατί -ειδικά οι Maori- ήταν ανέκαθεν προσηλωμένοι στην ανδρεία και το ήθος. Οι πρώτοι εξερευνητές και αργότερα άποικοι κατέγραψαν την εξαιρετική τους στρατιωτική ικανότητα, αν και τα τεχνικά τους μέσα (και όπλα) ανήκαν στην Εποχή του Χαλκού και του Λίθου. Ήταν όπως πρωτοπόροι στην αξιοποίηση του κλίματος/καιρού και της μορφολογίας του εδάφους, όσο λίγοι στον κόσμο. Οι Βρετανοί διδάχτηκαν πολλά και τα αξιοποίησαν έκτοτε σε άπειρες ευκαιρίες, από τους πολέμους για την κατάκτηση του Ειρηνικού και της Ασίας, ως το Βιετνάμ και τα Φώκλαντς. Όλες αυτές τις αρετές επέδειξαν οι Maori και στις μάχες στη Μόρνα και στον Πλαταμώνα, αλλά και στις Θερμοπύλες, την Κόρινθο, στην Μάχη της Κρήτης, στην Μάχη της Ερήμου και στην εκστρατεία στην Ιταλία αργότερα. Η μεγαλύτερη απόδειξη των ικανοτήτων τους ήταν ότι πολέμησαν σε έναν πλήρως άγνωστο τόπο, είχαν ελάχιστο χρόνο να προετοιμαστούν, οι Βρετανοί διοικητές τους δεν χρειάστηκε να προσπαθήσουν πολύ και το αποτέλεσμα ήταν άψογο: καθυστέρησαν περισσότερο από το αναμενόμενο τους ναζί εισβολείς, προκάλεσαν απώλειες και ζημιές και οπισθοχώρησαν με ελάχιστες απώλειες και κυρίως… μέσα στο σκοτάδι και χωρίς χάρτες και προσανατολισμό.

Τύχη και Ιστορία τα ‘φέραν έτσι ώστε η πιο ιστορική τους φωτογραφία, από κείνη την εποχή να καταγράφει το 28ο Τάγμα, στην Αίγυπτο, ενώ παρουσιάζει μια πολεμική haka στον βασιλιά της Ελλάδας, Γεώργιο B’.

Αυτούς θα τιμήσουμε.