Το πλήρες ρεπορτάζ των New York Times

για το ΕΥΠgate

σε ακριβή μετάφραση

 

 

 

 

Ένα ελληνικό σκάνδαλο αντηχεί,

καθώς οι υποκλοπές επεκτείνονται στην Ευρώπη

 

Οι αποκαλύψεις ότι το κινητό τηλέφωνο ενός κορυφαίου πολιτικού της αντιπολίτευσης είχε τεθεί υπό παρακολούθηση από την κυβέρνηση έχουν προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με το πόσο διαδεδομένη είναι αυτή η παρακολούθηση.

Από τον Jason Horowitz* και τη Νίκη Κιτσαντώνη
12 Αυγούστου 2022

ΑΘΗΝΑ — Σε μια τεταμένη και άκρως εμπιστευτική συνάντηση στην αίθουσα της Γερουσίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ο άνετος, επιλεγμένος από τον ίδιο τον πρωθυπουργό αρχηγός των κατασκόπων απέφυγε ευγενικά τις ερωτήσεις των βουλευτών της αντιπολίτευσης. Ζητούσαν να μάθουν αν είχε παρακολουθήσει έναν αντίπαλο πολιτικό και έναν οικονομικό δημοσιογράφο που ερευνούσε κοντινά στον πρωθυπουργό ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα.

Αλλά οι έρευνες -ως επί το πλείστον- δεν κατέληξαν πουθενά. Ο πρόεδρος της επιτροπής, πολιτικός σύμμαχος του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, αποθάρρυνε τις επόμενες ερωτήσεις, περιόρισε τον χρόνο στο ελάχιστο και διασφάλισε ότι η συνεδρίαση της 29ης Ιουλίου, το περιεχόμενο της οποίας προστατεύεται ακόμη, να είναι ένα φιάσκο.

Αλλά λιγότερο από μια εβδομάδα αργότερα, οι κατηγορίες για κυβερνητική κατασκοπεία εξελίχθηκαν σε ένα εκτεταμένο σκάνδαλο που συγκλονίζει τώρα την κορυφή της ελληνικής κυβέρνησης, εγείροντας φόβους για εκτεταμένη παρακολούθηση σε όλη την Ευρώπη και δυνητικά θέτοντας μια άλλη ρωγμή στο ενιαίο μέτωπο της Ευρώπης κατά της Ρωσίας για τον πόλεμό της στην Ουκρανία.

Η Ελλάδα σήμερα είναι γεμάτη συζητήσεις για εκβιασμό, Γουότεργκεϊτ και ένα μυστικό αστυνομικό κράτος που χρησιμοποιεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα νόμιμης παρακολούθησης, με περισσότερες από 15.000 εντολές παρακολούθησης πέρυσι μόνο, συζητήσεις για να ξεκινήσει, να επεκτείνει ή να διακόψει τις υποκλοπές σε αυτή τη χώρα των 10,5 εκατομμυρίων κατοίκων.

Το Predator, ένα κακόβουλο λογισμικό υποκλοπής που χρησιμοποιείται για να διεισδύσει στα κινητά τηλέφωνα, έχει γίνει μέρος του ελληνικού λεξιλογίου. Ο κ. Μητσοτάκης, ένας συντηρητικός που ανέλαβε τον προσωπικό έλεγχο του τομέα των μυστικών υπηρεσιών το 2019 και του οποίου ο πατέρας αποδυναμώθηκε από τις κατηγορίες για πολιτική κατασκοπεία, όταν ο ίδιος διετέλεσε πρωθυπουργός πριν από περίπου 30 χρόνια, βρίσκεται πλήρως σε κατάσταση ελέγχου/περιορισμού των ζημιών. Απέλυσε τον πιστό του αρχηγό κατασκοπείας, Παναγιώτη Κοντολέων, αποδέχθηκε την παραίτηση του γενικού γραμματέα της κυβέρνησης, Γρηγόρη Δημητριάδη -που είναι επίσης ανιψιός του- και έδωσε μια εθνική τηλεοπτική ομιλία αυτή την εβδομάδα γεμάτη αρνήσεις και προτάσεις για μεταρρύθμιση της υπηρεσίας κατασκοπείας, συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης ενός ακόμη επιπέδου δικαστικού ελέγχου σε αυτό που πολλοί επικριτές αποκαλούν εσωτερική (κυβερνητική) σφραγίδα πριν από την έγκριση των υποκλοπών.

«Δεν το ήξερα και προφανώς δεν θα το επέτρεπα ποτέ», είπε ο κ. Μητσοτάκης για την κατασκοπεία του πολιτικού του αντιπάλου, αν και η υπηρεσία πληροφοριών της χώρας βρίσκεται υπό την επίβλεψή του. Το σκάνδαλο έχει το «χρώμα» των παλιών σκοτεινών ημερών της στρατιωτικής χούντας της Ελλάδας, αλλά είναι επίσης εξαιρετικά αντίστοιχο με την τρέχουσα ευρωπαϊκή συγκυρία. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Pedro Sánchez, έχει γίνει στόχος του ισχυρού spyware Pegasus, και το ίδιο, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει γίνει ο Πρόεδρος Emmanuel Macron της Γαλλίας, ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ.Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι η Ευρώπη, τόσο περήφανη για την προστασία της ιδιωτικής της ζωής και το κράτος δικαίου, είναι αχαλίνωτη με συσκευές ακρόασης και κατασκοπεία σε μια στιγμή που οι δημοκρατίες της απειλούνται από τη ρωσική επιθετικότητα. Τόσο πολύ, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να ελέγχει τακτικά τις συσκευές της. Οι έρευνες για το λογισμικό υποκλοπής spyware θα πρέπει τώρα «να περιλαμβάνουν έλεγχο των τηλεφώνων όλων των πολιτικών και αξιωματούχων ανώτατου επιπέδου», έγραψε την Τρίτη στο Twitter η Sophie in ’t Veld, πρόεδρος της ειδικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το spyware. «Για να έχουμε μια πλήρη εικόνα της κατασκοπευτικής δραστηριότητας από τις κυβερνήσεις».

Η Ελλάδα εκτινάχτηκε πλέον στην κορυφή της «λίστας ανησυχιών». Οι σύμμαχοι/συνεργάτες του κ. Μητσοτάκη, ένθερμου υπερασπιστή της Ουκρανίας, υποστήριξαν ότι το σκάνδαλο δεν αποτελεί απλώς απειλή για την ελληνική σταθερότητα, αλλά και για τον κοινό σκοπό εναντίον της Ρωσίας.

«Αν ήμουν ο κ. Πούτιν, θα ήμουν πολύ χαρούμενος αν έπεφταν οι κυβερνήσεις που ήταν τόσο αντίθετες στη Ρωσία», είπε ο Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός της κυβέρνησης και αντιπρόεδρος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας του κ. Μητσοτάκη. Ενώ τόνισε ότι δεν κατηγορεί τη Ρωσία για το χακάρισμα, πρόσθεσε ότι η Ρωσία είχε ασκήσει επιρροή στην Ελλάδα στο παρελθόν. «Λοιπόν, αν το έκαναν στο παρελθόν, γιατί να μην το κάνεις τώρα;» Η Τουρκία, επίσης, είπε, «θα μπορούσε» να βρίσκεται πίσω από όλα αυτά.Ο κ. Μητσοτάκης στην ομιλία του μίλησε -επίσης κεκαλυμμένα- για το ενδεχόμενο «σκιώδεις δυνάμεις εκτός Ελλάδας» να εργάζονται «για την αποσταθεροποίηση της χώρας».

Οι αντίπαλοι του λένε ότι οι υπαινιγμοί της κυβέρνησης ισοδυναμούν με ένα απελπισμένο προπέτασμα καπνού για να αποφευχθεί το προφανές ζήτημα –ότι έχει πιαστεί να κατασκοπεύει τους δικούς της πολίτες και τους πολιτικούς αντιπάλους της.«Ήταν προφανές ότι η κυβέρνηση έλεγε ψέματα», είπε ο Γιώργος Κατρούγκαλος, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος συμμετείχε στην εμπιστευτική συνάντηση στις 29 Ιουλίου, την ουσία της οποίας είπε ότι δεν μπορεί να αποκαλύψει. Στελέχη του αντιπολιτευόμενου κόμματος ερμήνευσαν τις μη αρνήσεις του αρχηγού πληροφοριών για κατασκοπεία δημοσιογράφων, ακόμη και 12χρονου παιδιού μετανάστη, ως επιβεβαιώσεις ότι το είχαν κάνει. Και έχουν αδράξει τις αποκαλύψεις της «νόμιμης» κατασκοπείας για να αμφισβητήσουν τις κατηγορηματικές αρνήσεις της κυβέρνησης ότι βρίσκονται πίσω από τις αμυχές του Predator.

Η έκταση της κρατικής παρακολούθησης θα μπορούσε να μην είχε φανεί ποτέ, αν ο Νίκος Ανδρουλάκης, ηγέτης του τρίτου μεγαλύτερου πολιτικού κόμματος της Ελλάδας, του κεντροαριστερού ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, δεν είχε αναβαθμίσει το κινητό του τηλέφωνο σε ένα νέο iPhone.

Τον Ιούνιο, ένας συνεργάτης του του πρότεινε να δώσει το παλιό του τηλέφωνο στο νέο εργαστήριο ανίχνευσης spyware στις Βρυξέλλες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου είναι επίσης μέλος. Οι τεχνικοί διαπίστωσαν ότι έγινε στόχος κυβερνοεπίθεσης στις 21 Σεπτεμβρίου 2021, με το κακόβουλο λογισμικό Predator, το οποίο κατασκευάζεται από τη Cytrox, μια εταιρεία τεχνολογίας που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, και εάν εγκατασταθεί μέσω απάτης phishing, μπορεί να καταλάβει πλήρως ένα κινητό τηλέφωνο.«Μπορεί να παρακολουθήσει, μπορεί να ηχογραφήσει», είπε ο Δημήτριος Μάντζος, εκπρόσωπος του κόμματος ΠΑΣΟΚ, ο οποίος είπε ότι ο ένοχος πρέπει «να είναι εγχώριος» επειδή τα ελληνικά «δακτυλικά αποτυπώματα» ήταν παντού. «Είναι πολύ ελληνικό για να το καταλάβουμε, αλλά είναι όλο ελληνικό».Ο αρχηγός του κόμματος δεν ήταν ο μόνος στόχος.

Ο Θανάσης Κουκάκης, ένας ερευνητής ρεπόρτερ που είχε κάνει αποκαλύψεις το 2019, για τις μεγάλες τράπεζες της Ελλάδας, παρατήρησε προβλήματα με το νέο του iPhone τον Ιούνιο του 2020. Ρώτησε μια πηγή του εάν ήταν πιθανό να ήταν υπό παρακολούθηση. Η πηγή του είπε ότι ήταν. Είπε ότι του έδειξαν μεταγραφές των συνομιλιών του, συμπεριλαμβανομένης μιας καθώς περίμενε την κόρη του μπροστά στο σχολείο της, με σημειώσεις που περιέγραφαν μπερδεμένες φράσεις. Διαμαρτυρήθηκε στην αρχή επικοινωνίας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής της χώρας. Πριν προλάβει να λάβει μια απάντηση, η κυβέρνηση τροποποίησε έναν νόμο τον Μάρτιο του 2021, επιτρέποντάς της να αποκρύπτει πληροφορίες από άτομα που ερευνώνται για ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Ο φύλακας απορρήτου του είπε ότι δεν είχε πληροφορίες για το τηλέφωνό του.

Αργότερα, μια έρευνα από την Reporters United, η οποία περιελάμβανε έγγραφα της κρατικής υπηρεσίας πληροφοριών και τις εντολές του εισαγγελέα, έδειξε ότι η κρατική παρακολούθηση έληξε την ίδια ημέρα που υπέβαλε την καταγγελία του. Αποδείχθηκε επίσης ότι το τηλέφωνο του κ. Κουκάκη είχε μολυνθεί από το Predator, το οποίο ανακάλυψε μόλις τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, αφού το Citizen Lab, οι κορυφαίοι ειδικοί στον κόσμο σε spyware, δοκίμασαν τη συσκευή του. Η κυβέρνηση αρνήθηκε ότι έχει σχέση με αυτό.Μόλις την Τετάρτη, τελικά έλαβε κλήση από εισαγγελέα από το ανώτατο δικαστήριο της χώρας για να κλείσει ραντεβού σχετικά με την καταγγελία του.«Η αποκάλυψη της υπόθεσης του Ανδρουλάκη είναι ευλογία για μένα», είπε ο κ. Κουκάκης, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι ο κ. Μητσοτάκης γνώριζε τα πάντα για την παρακολούθηση στο τρέχον σκάνδαλο.

Ο κ. Ανδρουλάκης, επίσης, υπέβαλε καταγγελίες στην Δικαιοσύνη και ζήτησε από την αρμόδια αρχή της Ελλάδας να εξετάσει την παραβίαση του απορρήτου του. Στην περίπτωσή του, η υπηρεσία παρακολούθησης μπόρεσε να επιβεβαιώσει με τον πάροχο τηλεφωνικών υπηρεσιών του κ. Ανδρουλάκη, στις αρχές Αυγούστου, ότι η υπηρεσία πληροφοριών είχε υποκλέψει το τηλέφωνό του.

Ο Γιώργος Γεραπετρίτης, ένας από τους στενότερους συνεργάτες του κ. Μητσοτάκη, δήλωσε ότι στη συνέχεια προσπάθησε να οργανώσει μια συνάντηση μεταξύ του κ. Ανδρουλάκη και του αρχηγού πληροφοριών, ώστε ο κορυφαίος κατάσκοπος να έχει την ευκαιρία να του εξηγήσει -και μόνο σ΄ αυτόν, όπως επιτρεπόταν από το νόμο- γιατί ήταν υπό παρακολούθηση.
Δήλωσε επίσης ότι ο Ανδρουλάκης δεν του απάντησε ποτέ.

Αντίθετα, ο κ. Ανδρουλάκης λέει ότι θέλει το θέμα να χειριστεί το δικαστικό σώμα και να μεταδοθεί ενώπιον της επιτροπής δεοντολογίας της Βουλής και της ελληνικής αρχής προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

Η όλη υπόθεση έχει προκαλέσει πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα, με τις βουλευτικές εκλογές να πλησιάζουν το επόμενο καλοκαίρι. Ο κ. Γεωργιάδης αναγνώρισε ότι οποιαδήποτε απόδειξη ότι ο κ. Μητσοτάκης γνώριζε για την παρακολούθηση θα ήταν «πολύ κακή. Αλλά δεν ήξερε». Έριξε την ευθύνη σε αυτό που ονόμασε «πολιτική γκάφα» του απολυμένου αρχηγού των κατασκόπων, αλλά προειδοποίησε επίσης ότι το σκάνδαλο θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε μια αντιπολίτευση πιο ευνοϊκή για τη Ρωσία.

Όμως ο κ. Ανδρουλάκης, όπως πολλοί Έλληνες, είναι πεπεισμένος ότι ο εχθρός είναι εντός των τειχών.«Ποτέ δεν περίμενα ότι η ελληνική κυβέρνηση θα με έθετε υπό παρακολούθηση», είπε, «χρησιμοποιώντας τις πιο σκοτεινές πρακτικές».

 

*Ο Jason Horowitz είναι ο επικεφαλής του γραφείου των New York Times στη Ρώμη, που καλύπτει την Ιταλία, το Βατικανό, την Ελλάδα και άλλα μέρη της Νότιας Ευρώπης. Κάλυψε στο παρελθόν την –αμερικανική- προεδρική εκστρατεία του 2016, την κυβέρνηση Ομπάμα και το Κογκρέσο, με έμφαση στα πολιτικά προφίλ και θέματα.

A Greek Scandal Reverberates
as Eavesdropping Expands in Europe

Revelations that the cellphone of a top opposition politician
was tapped have shaken the government and
stoked concerns over just how widespread such surveillance is.